Sperm sağlığı miktar, hareket ve yapı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Bunlar:
- Miktar: Ejakülatta – tek bir boşalmada boşalan meni – mililitrede en az 15 milyon sperm içeriyorsa, sperm hücrelerinin kaliteli olma şansı yüksektir. Bir ejakülde çok az sperm hücresi varsa gebelik şansı düşer.
- Hareket: Bir yumurtaya erişmek ve döllemek için, sperm hareket etmelidir – bir kadının rahim ağzı, rahim ve fallop tüpleri arasında kasılarak yüzmesi gerekmektedir. Buna motilite denir. Sperm hücrelerinin en az yüzde 40’ı hareket ediyorsa, sperm hücrelerinin kaliteli olma şansı yüksektir.
- Yapı (morfoloji): Spermlerin oval başları ve uzun kuyrukları vardır. Bu iki faktör, sperm hareketlerinde ileriye doğru gitmek için birlikte çalışır. Sperm miktarı veya hareketi kadar önemli bir faktör değilken, normal şekle ve yapıya sahip ne kadar çok sperm varsa, sperm kalitesi de o kadar artar.
Çeşitli tıbbi sorunlar, erkek kısırlık sorunlarına katkıda bulunabilir:
- Hipotalamusta veya hipofiz bezinde – testislerin beyne testosteron ve sperm üretme sinyali veren (ikincil hipogonadizm) bir kısmı,
- Testis hastalığı
- Sperm taşıma bozuklukları
- Yaş da bir rol oynayabilir. Sperm hareket etme yeteneği ve normal sperm oranı insanın doğurganlığını etkileyerek yaşla birlikte azalma eğilimindedir. Yaşlanma erkek fertilitesi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yaşlı erkekler steroidogenezisin spermatogenesisden çok daha fazla etkilendiği üreme ekseni içinde dikkate değer rahatsızlıklar sergiler. Endokrin değişiklikler, yaşlanan testislerin morfolojik ve fonksiyonel değişimleriyle birlikte testosteron üretiminin azalmasına neden olur. Yine de yaşın kendiliğinden yaşa bağlı olarak üreme ekseninin işlev bozukluğuna olan etkisini irdelemek için çalışmalara ihtiyaç vardır. Ayrıca, sperm hareketliliği, sperm morfolojisi ve konsantrasyonu üzerine yaşlanmanın çoklu etkileri spermatozoa kalitesinin zamanla azaldığını göstermektedir.
Sağlıklı sperm üretmenin en iyi yolu nedir?
Sağlıklı sperm üretme şansınızı arttırmak için basit adımlar atabilirsiniz. Örneğin:
Sağlıklı kiloya ulaşma:
Bazı araştırmalar BMI’nin artmasının, sperm sayısının ve sperm hareketinin azalmasıyla bağlantılı olduğunu ileri sürmektedir.
Sağlıklı beslenme düzeni:
Anti oksidanlar açısından zengin meyve ve sebzeleri seçin ve sperm sağlığının iyileşmesine yardımcı olabilir.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları (CYBE) önleme:
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar – klamidya ve gonore gibi – erkekler için infertiliteye neden olur.
Stres Yönetimi:
Stres cinsel fonksiyonları azaltabilir ve sperm üretmek için gerekli hormona müdahale edebilir.
Yeterli fiziksel aktivite:
Orta derecedeki fiziksel aktivite, spermlerin korunmasına yardımcı olabilecek güçlü antioksidan enzim düzeylerini artırabilir.
Sperm kalitesini düşüren faktörler
Sigara içmek:
Sigara içen erkeklerin sperm sayısının düşük olması muhtemeldir. Sigara da sperm hareketini azaltabilir ve spermlerin çarpık kalmasına neden olabilir.
Alkol tüketmek:
Ağır alkol içme testosteron üretimini, iktidarsızlığı ve azalmış sperm üretimini azaltabilir.
Bazı ilaçlar:
Kalsiyum kanal blokerleri, trisiklik antidepresanlar, anti-androjenler ve diğer ilaçlar doğurganlık sorunlarına katkıda bulunabilir. Anabolik steroidler aynı etkiye sahiptir.
Kanser tedavisi:
Kemoterapi ve kanser için radyoterapi, sperm üretimini bozabilir ve infertiliteye neden olabilir.
Toksinlere maruz kalma:
Pestisit, kurşun ve diğer toksinlere maruz kalma, sperm miktarını ve kalitesini etkileyebilir.
Sperm ısının yükselmesi:
Skrotal sıcaklığın artması sperm üretimini engelleyebilir. Faydaları tam olarak kanıtlanmamasına rağmen, gevşek iç çamaşırı giymek, oturma saatinizi azaltmak, saunalar ve sıcak küvetlerden kaçınmak ve skrotumun bir lamınüstü gibi sıcak nesnelere maruz kalmasını sınırlandırması, sperm kalitesini artırabilir.
Size nasıl yardımcı olabilirim?