Tüp bebek, kadın ve erkeğe ait üreme hücrelerinin vücut dışı ortamlarda bir araya getirilerek döllenmesini sağlayan yardımcı üreme yöntemidir. Doğal yollardan çocuk sahibi olamayan çiftlerin başvurusu üzerine yapılan araştırmalar, sorunlarına yönelik uygun tedavi şeklinin belirlenmesini sağlar. Bu nedenle tüp bebek tedavi yöntemlerine başvuran çiftlerin ilk aşaması, çocuk sahibi olamama nedenlerinin araştırılması ve tüp bebek tedavi yönteminin başarılı bir şekilde sonuçlanabilmesi için gerekli olan kriterlerin sağlanması ve çiftlerin bilinçlendirilmesini kapsamaktadır. Çiftlerin üreme sistemlerinin değerlendirilmesi, daha önceki başarısızlık öyküsü, genetik hastalıklar ve daha önceden geçirilmiş cerrahi müdahaleler hakkında bilgi alınarak, çiftlere eş zamanlı bazı testler uygulanmaktadır. Elde edilen veriler doğrultusunda uygulanan klasik tüp bebek tedavi aşamaları aşağıdaki gibi olmaktadır:
1. Aşama: Yumurtalıkların uyarılması ( Ovarian hiperstimülasyon )
Başvuran çiftlerin değerlendirilmesinden sonra yapılan ilk aşama, anne adayından yeterli sayıda ve kalitede yumurta hücresinin elde edilmesidir. Yumurta hücrelerinin gebelik için uygun hale getirilebilmesi için kısacası yumurta gelişimi amacı ile çeşitli hormonal ilaçlar ve iğneler kullanılarak, yumurtaların uyarılması sağlanır. Bu aşama sayesinde daha çok yumurta ve dolayısıyla daha fazla embriyo elde edilerek, başarı şansı arttırılmaktadır. Kontrollü ovarian hiperstimülasyon farklı protokollerle uygulanabilir. Ancak genel olarak uygulanan protokol; adet kanamasının ikinci ya da üçüncü gününde bazal ultrason incelenmesi ve yumurta rezevlerinin değerlendirilmesinin ardından kan testleri ile östrojen hormonu tayinidir. Başvuran her hasta için özellikle kadının yaşı, yumurta rezervleri ve kan hormon değerlerine göre uygun tüp bebek tedavi şekli belirlenerek, bu bilgiler doğrultusunda kişiye uygun ilaç dozajı verilmektedir.
Yumurtalıkların uyarılması aşamasında hastanın kontrolü için belirli aralıklarda hastane de bulunması gerekir. Yapılan kontrollerde vajinal ultrasonografi aracılığıyla yumurta gelişimi, folikül sayısı ve büyüklüğü incelenir. Yumurtalardan beklenen davranış büyüklüğünün 16-20 mm çapına ulaşmasıdır. Foliküller istenilen büyüklüğü oluştuktan sonra yumurtanın son olgunlaşma evresini tamamlayabilmesi için hCG yani yumurta çatlatma iğnesi yapılır. Bu aşama kişiye göre değişse de, genel olarak 12-16 gün arasında tamamlanmaktadır. Çatlatma iğnesinden 32- 36 saat sonra tedavinin 2. aşaması yumurta toplama işlemine geçilir.
2. Aşama: Yumurta toplama işlemi (Oocyte pick-up, OPU)
Tedavinin ikinci aşaması yumurta toplama işlemi, transvajinal ultrasonografi ile iğne aracılığıyla içi sıvı dolu foliküllerin boşaltılmasını kapsamaktadır. Fallop tüplerinde toplanan folikül sıvısının içinde yumurtanın varlığı araştırılır. Embriyolog tarafından yapılan bu işlemde eğer yumurta saptanmamış ise, özel sıvılar verilerek foliküllerin olduğu boşluklar temizlenerek içerisinde kalan yumurtalar toplanmaya çalışılır. Bu işlem yaklaşık 30 dakikada tamamlanmaktadır. Toplanan yumurtaların sayısı ve olgunluğu laboratuvar ortamında incelenerek, değerlendirilir. Olgun olan yumurtalar tespit edildikten sonra diğer döllenme aşamasına geçilir.
3. Aşama: Döllenme Aşaması ( IVF/ ICSI )
Elde edilen yumurtalar arasında tedavi için gerekli yeterliliğe sahip olanların seçilmesi ile kültür sıvısının içinde 37 derecelik ısıda ve belli bir karbondioksit oranında 4 saat bekletilir. Yumurta toplama işleminin yapıldığı gün aynı zamanda baba adayından sperm alınır. Baba adayında elde edilen meni örneği özel bir ortamda sıvılaşması için bekletilir. Sıvılaşan menide sperm sayısı, hareketliliği, şekli ve genel morfolojisi değerlendirilir. Daha sonra özel yıkama işleminden geçirilerek, döllenme işlemi için hazır halde bekletilir. Elde edilen kaliteli üreme hücreleri özel laboratuvar ortamında bir araya getirilerek, fertilizasyon işlemi gerçekleştirilir. İşlemden 16-18 saat sonra döllenen yumurtalar ayrıştırılarak, kültür ortamında gelişmeleri izlenir. Belli bir olgunluğa erişen embriyoların arasında kaliteli olanlarının seçilmesi ile belli bir sayıda embriyo, anne adayının rahmine yerleştirilir.
4. Aşama: Embriyo transferi
Tüp bebek tedavisinin son aşaması, ultrasonografi aracılığıyla embriyoların tıbbi aletlerle rahim içerisine rahat ve doğru bir şekilde yerleştirilmesidir. Yapılan bu işlem anestezi gerektirmeyen, ağrısız bir uygulamadır. Jinekolojik masaya uzanan anne adayının vajinası ve rahim ağzı özel steril sıvılarla temizlenir. Daha sonra ince bir kateter ile embriyolar rahme yerleştirilir. Gebelik için en uygun embriyoların transferinden sonra geride kalan embriyolar istek üzerine dondurularak saklanabilmektedir. Uygulamadan sonra anne adayı evine gidebilir. Embriyo transferinden sonra tüp bebek tedavisi tamamlanmaktadır. Bundan sonraki aşama, transferden 12 gün sonra yapılan gebelik testi ile sonuçlanmaktadır.
Size nasıl yardımcı olabilirim?