Yumurta dondurma işlemi ile ilk bebek, 1986 yılında Avusturalya’da dünyaya gelmiştir. O günden bugüne kadar geçen sürede dondurma teknikleri oldukça geliştirilmiş ve başarı oranları da aynı oranda artmıştır. Günümüzde artık yumurta dondurma işlemleri ile Tüp Bebek yöntemleriyle oldukça başarılı oranlar elde edilmektedir.
Yumurta dondurma işlemin temel amacı, kadınların üreme yetilerinin muhafaza edilmesidir. Türkiye de dahil olmak üzere diğer birçok ülkede yumurta dondurma uygulamaları tıbbi zorunluluklar dahilinde işleme sokulabilir.
Yumurta (Oosit) Dondurma İşlemi
Yumurta (oosit) dondurma yöntemi ile kadının yumurtalıklarından olgun yumurtalar toplanır ve özel dondurma yöntemleriyle dondurulur. Bu yumurtalar ileride kullanılmak üzere saklanır.
Adet döngüsünde, kadının yumurtalıklarının hormonlu ilaçlar ile uyarılması sağlanır. Yumurtalıklardan ultrasonografi ve yumurta toplama iğnesiyle yumurtalar toplanma işlemi gerçekleştirilir. Toplanmış olan yumurtalar özel kimyasallarda bir süre bekletilir. Daha sonra ise -196 derecede sıvı azotlu tanklarda dondurulup saklanır. Vitrifikasyon tekniğiyle gerçekleştirilen yumurta dondurma işlemi, oldukça başarılı bir şekilde uygulanır.
Bu teknik, hızlı dondurma mantığıyla uygulanır. Bu işlemin hızlı şekilde uygulanmasının sebebi de, dondurma uygulaması sırasında yumurtaların zarar görmesini engellemektir. Yavaş dondurma yöntemiyle buz kristalleri oluşabilir. Bu sebeple de canlılık oranları düşebilir. Vitrifikasyon tekniğiyle dondurulan yumurtalar, çözündüğü zaman % 90-100 oranında canlılık elde edilebilir.
Canlı olarak çözdürülen yumurtalar, baba adayından alınan spermlerle mikro enjeksiyon yöntemiyle döllendirilir. Bu embriyolar daha sonra anne adayının rahmine transfer edilir ve hamilelik beklenir.
Vitrifikasyon yöntemi, pratik bir yöntemdir. Ancak oldukça ciddi deneyim ve titizlik isteyen bir işlemdir. Vitrikasyon yöntemi ile çözülen her bir yumurta başına, canlık oranlarında %5 ve %10’luk bir düşme riski vardır.
Yapılan son bilimsel araştırmalar, vitrfikasyon yöntemi ile dondurulan yumurtalardan çözünme sonrası oluşturulan embriyoların rahme transfer edilmesiyle sağlanan gebelik oranları ile, taze denemede sağlanan hamilelik oranlarına yakın gebelik oranlarının olduğu bildirilmiştir.
Yumurta dondurma işlemi için uygun adaylar kimlerdir?
Kanser tedavisine başlayacak kadınlar, yumurta dondurma işlemi için uygun adaylardır. Kanser tedavileri esnasında uygulanan kemoterapi ve radyoterapi gibi işlemler yumurtalıklara geri dönüşsüz şekilde hasar verir. Bu sebeple tedaviler başlamadan kadınların yumurtaları dondurulur. Kanser tedavisinden sonra dondurulmuş yumurtalar ile kişi ileride anne olma hakkını saklı tutabilir. Bu sayede, dondurulmuş yumurtaların yeniden anne adayına transfer edilmesi ile gebe kalma şansı arttırılır.
Ailede erken menopoz hikayesi varsa: genç yaşlarda erkenden menopoza girme riski olan kadınlar da bu yöntem için uygun adaylardır. Yumurtaların dondurulması ile erken menopoz sebebiyle anne olamama riski ortadan kaldırılır.
Özellikle yaşı ilerlemiş ya da genç olsa dahi çeşitli sebeplerden yumurtalık rezervleri azalmış anne adaylarının da yumurtaları dondurulabilir.
Kadın hastalıkları ameliyatları, yumurtalık rezervlerini etkilebileyebilir. Bu gibi cerrahi müdahaleler öncesinde de yumurtalıklar uyarılıp ardından dondurularak saklanabilir.
Yumurta dondurma işleminde başarı oranları
Yumurta dondurma işlemi, yumurtalıklarda yumurta üretimi olması koşuluyla her yaşta uygulanabilir. Yumurta dondurma işlemi, ilerleyen teknoloji ve imkanlar sayesinde sürekli olarak geliştirilmektedir.
Son zamanlarda geliştirilen yumurta dondurma yöntemlerinden biri olan vitrifikasyon, diğer bir adıyla camlaştırma yöntemi ile dondurulan yumurtalar çözüldüğü zaman yumurta başına oldukça yüksek canlılık oranları sağlanır.
Dondurma işleminin vitrifikasyon tekniğiyle uygulanmaya başlamasından sonra elde edilen başarı oranları oldukça artmıştır. Günümüzde yumurta toplama uygulamasının başarı oranları, tüp bebek tedavisinde sağlanan başarı oranlarıyla aynı seviyelerdedir. Sağlanan başarı oranları % 35-50 arasında değişkenlik gösterir.
Kadınlarda kanser tedavisinden önce yumurta dondurmanın önemi
Eskiden yumurta dondurma işlemi, yavaş teknikle yapılmaktaydı. Bu sebeple de başarı şansı oldukça düşüktü. Ancak günümüzde uygulanmaya başlanan vitrifikasyon tekniği ile çok daha yüksek başarı oranları elde edilebilmektedir.
Türkiye’de, kanser hastalarının yumurtalık dokusu ve yumurtalıkları tıbbi raporlar dahilinde dondurulabilmektedir. Kadınların üreme yetileri kanser sebebiyle kısıtlanmamış olur. Bu sebeple de yumurta dondurma işlemi oldukça önemli bir yöntemdir. Tedavi sonrasında hastaların çocuk sahibi olabilmeleri, bu yöntemle sağlanmış olur.
Kemoterapi ve radyoterapi kadınların erken menopoza girmesine neden olur mu?
Menopoz kadınların yaşı ile ilgili bir durumdur. Genç yaşta olan ve yumurta rezervleri iyi olan kadınlar, uygulanan kemoterapi ve radyoterapiye rağmen bu tedaviler ardından % 80 oranında tekrar yumurtlamaya başlayabilir. Lakin ailesinde erken menopoz öyküsü olan kişiler ise, özellikle 35 yaşından sonra kanser tedavisi göreceklerse çoğunlukla yumurtaları daha erken tükenir. Bu sebeple gördükleri tedavi sebebiyle yumurtalıkları geri dönüşsüz hasara uğrar. Kanser tedavisi süresince uygulanan ilaçlar ve alınan radyoterapinin dozu da bu hasarın derecesini belirler. Bu yan etkilerin meydana gelmesini önlemek adına, yumurtalık dokusu doldurulmalıdır.
Dondurulmuş yumurtadan embriyo elde edilebilme şansı nedir?
Eskiden dondurma işlemleri, yavaş dondurma tekniğiyle uygulanmaktaydı. Bu sebeple başarı şansı oldukça düşüktü. Fakat günümüzde camlaştırma-vitrifikasyon ismi verilen tekniklerle yumurtalar şoklanır ve bu şekilde dondurulur. Bu sebeple de başarı oranları yüksektir. Bu yumurtalar kullanılmak istendiği zaman 37oC oldukça hızlı şekilde çözdürülür ve mikroenjeksiyon tekniği ile (ICSI/IMSI) döllendirilmesi sağlanır. Bu embriyolardan bazıları anne adayının rahmine transfer edilir, kalan embriyolar ise yeniden kullanılmak için dondurabilir. Dondurma işlemi özellikle tüp bebek tedavisinde maliyetleri düşüren bir yöntemdir.
Yumurta dondurma işlemi nasıl uygulanır?
Kadında âdetin başlamasıyla birlikte, yaklaşık 10 gün kadar süren bir hormon tedavisine başlanır. Bu tedavi neticesinde alınan yumurtalar, laboratuvar koşullarında vitrifikasyon tekniği ile dondurulur. Dondurulan yumurtalar kullanılacağı döneme kadar muhafaza edilir.
Yumurta dondurma işleminden sonra yumurtalar ne kadar süre saklanabilir?
Dondurulan yumurtalar için belirli bir bekleme süresi yoktur. Yumurtalar, arzu edilen zamanda hamilelik sağlamak için kullanılabilir.
Yumurta dondurma işleminin başarısız olmasına neden olacak faktörler
Bu yöntemde başarıyı etkileyen en mühim faktör, dondurulan yumurtaların canlılığını kaybetmesidir. Yumurta hücresi insan vücudundaki en büyük hücredir. Yapısında çok fazla su vardır. Dondurma esnasında yumurtanın içindeki suyun buz kristallerine dönüşmesi, yumurtanın zarar görmesine yol açar. Bu yumurtaların çözdürüldükten sonra döllenme şansı ne yazık ki, yoktur.
Fakat bu olumsuz etki, yumurta dondurma uygulamasında kullanılmaya başlayan vitrifikasyon tekniği ile ortadan kaldırılmıştır. Dondurulan yumurtaların etrafında yer alan zona pellucida ismi verilen kabuğun sertleşmesi spermin döllenme aşamasında yumurtaya girişine mani olur. Bu zorluğun giderilmesi adına, spermin yumurtaya doğrudan enjekte edildiği ICSI yani mikro enjeksiyon yöntemi kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemler ile yumurta dondurma işleminden sonra sağlanan hamilelik oranlarında artış meydana gelmiştir. Bu hamileliklerde doğumsal anomali için artı bir risk yoktur.
Size nasıl yardımcı olabilirim?